• De VS heeft sancties gedreigd tegen landen die een door de EU gesteund wereldwijd kader steunen om de uitstoot van scheepvaart te verminderen.
• Het IMO-voorstel behelst de invoering van het eerste wereldwijde prijsmechanisme voor maritieme emissies, dat vanaf 2027 van kracht zou moeten zijn.
• De patstelling is een weerspiegeling van de toenemende transatlantische verdeeldheid op het gebied van handel, energie en klimaatbeheer.

Brussel en Washington in conflict voor cruciaal IMO-besluit

Brussel en Washington gaan richting een confrontatie voorafgaand aan een beslissende stemming bij de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) deze week, waarbij landen overwegen of ze een wereldwijd kader moeten ratificeren om de uitstoot van broeikasgassen door de scheepvaart te beperken.

De Europese Unie heeft de lidstaten opgeroepen het door de Verenigde Naties gesteunde plan te steunen en noemde het ‘een belangrijke stap om wereldwijde maritieme activiteiten af ​​te stemmen op netto-nul-verbintenissen.Het kader, waarover in april werd onderhandeld, zou de emissielimieten voor schepen geleidelijk aanscherpen, met als doel de sector tegen het midden van de eeuw naar koolstofneutraliteit te leiden.

De scheepvaart blijft een van de moeilijkste sectoren om te decarboniseren. Bijna 90% van de wereldhandel vindt nog steeds plaats over zee en de meeste schepen zijn afhankelijk van zware stookolie. De voorgestelde regelgeving zou een emissie-intensiteitsnorm invoeren – die de hoeveelheid koolstofuitstoot per verbruikte energie-eenheid vermindert – en een heffingssysteem invoeren om schonere brandstoffen te stimuleren.

Als het beleid wordt aangenomen, is het het eerste wereldwijde mechanisme om maritieme emissies te beprijzen. Daarmee krijgt de scheepvaart een economisch signaal om te investeren in koolstofarme voortstuwing en alternatieve brandstoffen zoals ammoniak of methanol.

VS dreigt met vergeldingsmaatregelen en noemt plan ‘wereldwijde koolstofbelasting’

De Verenigde Staten hebben zich fel verzet tegen het plan en het bestempeld als een te grote stap die de verzendkosten zou verhogen en ontwikkelingslanden zou benadelen. In een gezamenlijke verklaring: Minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio, minister van Energie Chris Wright en minister van Transport Sean Duffy genaamd het raamwerk “een door Europa geleide neokoloniale export van mondiale klimaatregelgeving,"waarschuwing voor"sancties en havenverboden” tegen landen die het voorstel steunen.

Washington stelt dat de emissieheffing – die naar verwachting 10% van de vrachtkosten zal bedragen – feitelijk neerkomt op een CO2-belasting. Het standpunt van de regering weerspiegelt de bredere terugdringing van internationale klimaatsamenwerking, waarbij binnenlandse energieproductie en conventionele brandstoffen worden bevoordeeld.

Analisten zeggen dat de dreiging van strafmaatregelen de fragiele coalitie van landen binnen de IMO, waar beslissingen doorgaans via consensus worden genomen, zou kunnen versplinteren.Dit is een ongekend niveau van politieke inmenging in wat traditioneel een technisch regelgevingsforum is geweest,", aldus een Europese diplomaat die bij de onderhandelingen betrokken was.

Economische belangen en industriële druk

Investeerders en toezichthouders kijken steeds meer naar de maritieme sector om zich te conformeren aan de wereldwijde netto-nuldoelstellingen. Volgens Clarkson Research Services was de internationale scheepvaart in 2024 verantwoordelijk voor 1.4% van de wereldwijde broeikasgasemissies – meer dan een miljard ton CO₂-equivalent per jaar.

Brancheorganisaties zijn verdeeld. Grote reders en charteraars, waaronder Maersk en Hapag-Lloyd, hebben de IMO opgeroepen om een ​​duidelijk en voorspelbaar CO2-prijsmechanisme vast te stellen om investeringen in groene brandstoffen te stimuleren. Maar rederijen die afhankelijk zijn van olie als voortstuwing, stellen dat het voorstel het concurrentievermogen zou aantasten en de kosten zou verhogen voor ontwikkelingslanden die afhankelijk zijn van zeevracht.

Als het plan doorgaat, gaan de emissie-eisen in 2027 in, waarna de verplichte naleving en betalingen vanaf 2029 van start gaan. De opbrengsten van de koolstofheffing zullen naar verwachting worden gebruikt om technologie voor koolstofvrij maken te financieren en de minst ontwikkelde landen te ondersteunen bij de overgang naar schonere maritieme operaties.

GERELATEERD ARTIKEL: Maersk en Amazon werken samen om de uitstoot van broeikasgassen in de zeescheepvaart te verminderen

Bredere handels- en klimaatimplicaties

De confrontatie verergert de toch al gespannen trans-Atlantische relatie. De VS en de EU bereiden tegelijkertijd nieuwe handelsonderhandelingen voor, nadat Washington eerder dit jaar een importheffing van 15% op de meeste Europese goederen heeft ingesteld. Waarnemers waarschuwen dat het koppelen van klimaatregulering aan handelssancties de geopolitieke verdeeldheid kan vergroten op een cruciaal moment voor de wereldwijde klimaatbeheersing.

De EU heeft het scheepvaartkader gepositioneerd als een belangrijke pijler van haar bredere decarbonisatiestrategie, als aanvulling op haar Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) en het Fit for 55-pakket. De Amerikaanse houding daarentegen benadrukt de uitdagingen van het handhaven van multilaterale klimaatsamenwerking te midden van toenemend protectionisme en energienationalisme.

"De uitkomst van deze stemming zal bepalen of de decarbonisatie van de maritieme sector via consensus of fragmentatie zal verlopen.” zei een klimaatadviseur in Brussel.

Een bepalende test voor mondiaal klimaatbestuur

De IMO, een in Londen gevestigd VN-agentschap dat verantwoordelijk is voor maritieme veiligheid en vervuilingspreventie, heeft kritiek gekregen vanwege het trage tempo van emissieregulering. De aanstaande stemming zou kunnen bepalen of de IMO haar geloofwaardigheid als wereldwijde autoriteit op het gebied van CO2-reductie in de scheepvaart behoudt of het leiderschap afstaat aan regionale blokken.

Voor topmanagers, investeerders en beleidsmakers zal het resultaat de kapitaalstromen naar scheepvaart, brandstofinfrastructuur en havenactiviteiten op de lange termijn bepalen. Een uniform kader voor CO2-beprijzing zou de transitie naar netto-nul scheepvaart kunnen versnellen, terwijl een mislukking van de onderhandelingen het risico met zich meebrengt dat de onzekerheid over het beleid aanhoudt en investeringen worden uitgesteld.

Wat de uitkomst ook wordt, de botsing tussen Washington en Brussel onderstreept de groeiende kruising van klimaatambities, handelsbeleid en geopolitieke invloed – en hoe lastig het is om deze op één lijn te krijgen in een gefragmenteerde wereldeconomie.

Volg ESG Nieuws op LinkedIn